Belarus, Ukrayna’da savaşa katılabilir mi?

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko, iki ülkenin ortak bir askeri kuvvet oluşturduklarını duyurdu. Lukaşenko daha ilkin de onlarca defa Ukrayna’nın ülkesine saldırmaya hazırlandığını iddia etmişti.

Ukrayna’da ve müttefiki olan ülkelerde askeri uzmanların ve politikaların akıllarında ise şu sorular var:

Belarus ordusunun, Ruslarla beraber savaşa iştirak etmesi ne kadar ihtimaller içinde? Belarus’tan yeni bir Rus saldırısı olasılığı ya da Kiev’e yönelik yeni bir hücum girişimi var mı?

BBC, politikacılar ve askeri uzmanlarla bu olasılıkları ve beklentileri konuştu.

Belarus topraklarından gerçekleştirilecek ihtimaller içinde bir hücum, yaz boyu konuşulan mevzular arasındaydı. Sadece Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, Belarus sınırındaki durumun “mühim bir değişim göstermediğini” bildirdi.

Sadece Rusya güz aylarıyla birlikte, Belarus topraklarına tekrardan asker yerleştirmeye başladı. Durum, Rusya’nın duyuru etmiş olduğu kısmi seferberlikle beraber daha da kaygı verici boyutlara ulaştı. Ukrayna istihbaratının bildirdiğine gore, seferber edilmiş 20 bin yeni Rus askerinin Belarus’a yerleştirilmesi umut ediliyor.

Lukaşenko, 10 Ekim tarihinde Rusya ile beraber ortak bir askeri vazife gücünün kurulduğunu duyurdu. Bu tarih, aralarında Belarus’tan fırlatılan roketlerin de olduğu büyük bir roket saldırısının olduğu gündü. 

Yakın vakit öncesine kadar Belarus’ta 1.000 Rus askeri bulunuyordu. Bunların içinde hücum uçağı uzmanları ile beraber radar istasyonlarında, dört İskender taktik roket sisteminde ve 12 S-400 uçaksavar sisteminde görevli mürettebat da yer alıyordu.

Belarus Askeri İşbirliği Departmanı Başkanı Valery Revenko, ülkede 9 bin asker bulunduğunu iddia etse de, bu sayının ne kadar değişmiş olduğu belirsizliğini koruyor.

İnternetteki fotoğraflara güvenilecek olursa, kısa süre ilkin seferber edilen Rus askerleri Belarus’a konuşlandırılmaya başlandı.

Belarus 17 Ekim’de, Rusya’dan yeni ortak kuvvetin bir parçası olarak ortalama 170 tank, havan topları ve 200 harp aracı gönderileceğini duyurdu.

Telegram’da gösterim icra eden muhalif kanal ‘Belarus Hajun’, Rus askerleri taşıyan trenlerin, Ukrayna sınırına değil, ülkenin merkezine ya da şimal bölgelerine varacağını bildirdi.

‘Informasyon Direnişi’ adlı projede görevli askeri ve siyasal yorumcu Aleksandr Kovalenko, geçen hafta Ukrayna’ya yönelik geniş çaplı işgal tehdininin bir parçası olarak Rusya’nın minimum 40 tabur askeri Belarus’a yoğunlaştırması icap ettiğini söylemiş oldu.

Bu senaryoda söz mevzusu asker sayısı 24 bin ile 28 bin arası. Bu da kabaca Şubat’ta Belarus’tan Ukrayna’yı işgal eden kuvvetin büyüklüğü kadar.

Şu anda yalnızca 9 bin askerin bulunduğunu düşünürsek, bu da ortalama 12 tabur asker demek. Kovalenko’nun da belirttiği suretiyle, bunlar geniş kapsamlı değil, teçhizatsız yürüyen taburlar.

Kovalenko, “Bu, gerçek paniğe zemin hazırlamaktan oldukça dikkat dağıtıyor” diye ekliyor.

Her ne olursa olsun, Belarus’taki Rus birliği uyarı vermeden hızla büyümeye başlarsa, Rusya’nın motivasyonsuz, fena eğitimli yeni askerlerle bir işgal hazırlaması için kuvvetli bir şansı olabilecek.

Ukraynalı web sitesi Defense Express’ten uzman Ivan Kirichevskiy, BBC’ye yapmış olduğu değerlendirmede bu mevzuyu tartışmak için hemen hemen oldukça erken bulunduğunu söylemiş oldu.

Kirichevskiy, “Öteki cephedeki Rus birliklerinin, savunmalarını zor bela sürdürebilecek kadar yıpranması durumunda, Kremlin’in sadece o vakit Ukrayna’nın ilerleyişini engellemek için hücum emri verecek” görüşünü korumak için çaba sarfediyor.

Sadece Kirichevskiy, Rusya’nın kuzeyden gelecek bir saldırıyı yönetmek için kafi birlik toplayabileceğine şüpheyle bakıyor.

Rusların, üçüncü bir muharebe birliği kurma girişiminde tamamlanmamış kaldığını belirten Kirichevskiy, Ağustos ayının ortasına kadar savaşa hazır olması ihtiyaç duyulan bu birliklerin, Eylül ayında hazır bulunduğunu dile getiriyor ve şöyleki ekliyor:

“Hazır değildiler, bu yüzden Ukrayna ordusu bilhassa de Harkov’da onlarla uğraşabildi.”

Ukraynalı General Sergei Naev, savaşın başlangıcında Rusya’nın şimal Ukrayna’daki başarılarına değindi. Naev’e gore, mevcut Ukraynalı birlikler o dönem Donbas’taki çatışmalarla meşguldü ve Belarus sınırındaki birliklerde geniş ölçekli bir saldırıya direnebilecek kadar personel yoktu.

Bir başka unsur de işgalden yalnız iki gün ilkin, Belarus Müdafa Bakanı Victor Khrenin’in Ukraynalı mevkidaşı Alexei Renikov’a Belarus’tan bir hücum olmayacağına dair söz vermesiydi. Bu sözler tutulmadı. Bunu da Washington Post’a verdiği röportajda Reznikov’un kendisi itiraf etti.

General Naev, Ukrayna’nın artık Belarus’tan gelecek bir saldırıya hazır bulunduğunu söylüyor:

“Belarus’ta toplanan birlikler, bizim hazırlıklarımızı da artıracak. Ukrayna ordusu, kendi kuvvetlerimizi ve malzememizi buna gore oluşturacak.”

Belarus sınırındaki bölgelerdeki yetkililer de savaşa hazır olma durumunu tartışıyorlar.

Belarus ile 218 kilometrelik bir sınırı paylaşan Ukrayna’nın Rivne bölgesinin askeri-sivil yönetiminin lideri Vitaly Koval, BBC Ukraynaca Servisi’ne yapmış olduğu açıklamada, sınır savunmasını güçlendirme çalışmalarının yedi ay ilkin başladığını söylemiş oldu.

Koval’a gore, kuzeyden gelecek bir hücum kolay olmayacak:

“Topraklarımızın yüzde kırkı ormanlarla kaplı. Belarus sınırındaki şimal bölgelerinde geçilmez ormanlar ve bataklıklar var. Bölgedeki 170 nehirden bahsetmiyorum bile. Bunlar düşman teçhizatına naturel engeller. Nehirler üstündeki köprüler birçok şekilde engellenebilir ve düşman hareketine sekte vurulabilir.”

Koval, kendileriyle Belarus-Ukrayna sınırında savaşa girmek için intihara eğilimli olunması icap ettiğini korumak için çaba sarfediyor.

Geçtiğimiz  yıl Belarus kara birliklerinde askere alınmış 17 bin şahıs vardı.

Belarus ordusu hem zırhlı araçlara hem de havacılık kabiliyetine haiz. Kirichevsky’e gore ihtimaller içinde Belarus saldırısının, gerçek bir zarar verme olasılığı oldukça yüksek.

Sadece, birliklerin harp deneyimi yok.

Lukaşenko’nun kendisi de dahil, Belaruslu yetkililer, Ukrayna’ya saldırmaya yönelik gönülsüzlüklerini onlarca defa dile getirdi. Sadece Khrenin’in 22 Şubat’taki ifadeleri hatırlandığında, bu tür sözler pek güvence sayılmaz.

Belarus’taki muhalif gazetelerden Nasha Niva’da birkaç gün ilkin “Seferberlik sonucu alındı” başlığıyla bir yazı yayımlandı.

Kendi kaynaklarına atıfta bulunan gazeteciler, Lukaşenko’nun Rus birliklerini tamamlamak için Belarus’ta üstü kapalı bir seferberlik yürütmek için temel bir karar verdiğini iddia etti. Yazarlara gore bu, Belarus-Ukrayna sınırında gerilimin tırmanma olasılığını artırıyor.

Bu informasyon Salı günü Ukrayna Genelkurmay Başkanlığı tarafınca da doğrulandı.

Genelkurmay tarafınca piyasaya çıkan açıklamada, “Belarus Silahlı Kuvvetleri bünyesinde eğitim kampları adı altında gizli saklı seferberlik faaliyetleri yürütülüyor. Eldeki bilgilere gore uçaksavar roket sistemleri operatörleri ve tank mürettebatı eğitiliyor” denildi.

Minsk yönetimi tarafınca resmi bir seferberlik duyuru edilmedi. Lukaşenko da kısa süre ilkin bu şekilde bir planın varlığını reddetti.

Zelensky’nin ofisinin baş danışmanı Oleksiy Arestoviç, Belarus’ta hakikaten de kısmi bir gizli saklı seferberlik olmasına karşın, bunun esas olarak inşaat alanında uzmanlaşmış askeri mensubu kapsadığını savundu.

‘Feygin Live’ adlı muhalif Rus YouTube kanalında konuşan Arestoviç, “Bu demek oluyor ki, Belarus tarafının aslolan görevi bizlere karşı savaşmak değil, Rus birlikleri için sığınak inşa etmek olacak” dedi.

Arestoviç, Belarus ordusunun Ukrayna’ya karşı savaşa direkt katılma olasılığının sıfır olmadığına, sadece son aşama düşük kaldığına inanıyor.

Birçok askeri gözlemciye gore ise Belarus’un Rus tümenlerine tabanca ve cephane göndermesi, Belarus ordusunun savaşa direkt girme mevzusundaki isteksizliğinin bir göstergesi.

Kirichevskiy, Lukaşenko’nun bu yolla bedelini ödeyip Ukrayna’ya karşı harpte direkt dahlinden kurtulduğuna inanıyor.

‘Belarusian Hajun’ Telegram kanalındaki bloggerlar, direkt savaşa girmenin, ihtimaller içinde senaryolardan yalnızca biri bulunduğunu düşünüyor.

Minsk yönetiminin savaşa girmesinin, Rus birliklerini kendi topraklarında hazırlaması, tabanca tedariği ve Rus askerlerinin Belarus kamplarında eğitilmesi ile sınırı olan kalabileceği düşüncesi de hakim.

Sadece bazıları, Belarus ordusunun er ya da geç savaşa gireceği mevzusunda ikna olmuş durumda.

Ukrayna askeri yardım fonu ‘Come Back Alive’ın Başkanı Taras Chmut, “Savaşa girecekler. Girseler de girmeseler de biz kazanacağız ve Rusya Federasyonu alt üst olacak” diyor.

Peki ya Belarus’taki ruh hali?

Belarus ordusunda akrabaları olan ve adını vermek istemeyen bir şahıs, BBC Ukraynaca Servisi’nden gazetecilere “Belarus Cumhuriyeti savaşmak istemiyor ve savaşmayacak” dedi.